DEHB’li Çocuğum Nasıl Beslenmeli ?

Herkesi köşemden selamlıyorum, umarım sağlınız ve keyfiniz yerindedir.

Bugün biraz çocuklar özeline inmek istedim.

Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir? sorusuna cevap vererek uzatmadan beslenme kısmına geçmek istiyorum.

DEHB, ortalama 3 yaş civarlarında; konsantrasyon bozukluğu,  hiperaktivite, konuşulanı dinleyememe, uyku problemleri, öğrenmede yetersizlik veya güçlük gibi semptomlarla kendini gösterebilmektedir. 3 ana tipi vardır ancak ben onlardan bahsetmeyeceğim. Cinsiyete göre görülme sıklığı değişiklik gösterse de erkeklerde kızlara göre daha sık görülmektedir. Hastalığın tam nedeni bilinmemekle birlikte; genetik, çevresel, psikolojik etmenlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

Tedavisi; doktor kontrolünde farmakoterapi, davranış terapisi olarak düşünülse de aslında bu çocuklar için bir beslenme desteği de alınabilir. Neden mi? Hemen devamında açıklıyorum.

DEHB olan çocuklarda önemli iki nörotransmitter bulunmaktadır : Dopamin ve noradrenalin. Bu nörotransmitterlerin üretilebilmesi için vücutta yeterli demir, çinko ve bakır mineralleri bulunmalıdır. Ancak Uluslararası Pediatri Dergisi’nde yayınlanan bir pilot çalışmada DEHB’li çocukların serum çinko düzeylerini düşük olduğunu belirtmiş ve bunun yanı sıra bu çocukların düşük serum bakır durumu içinde risk altında olduklarını bildirmiştir.  Beyinde bulunan demir depoları dopamine bağlı işlevleri etkilediğinden demir eksikliği DEHP ile ilişkilendirilebilmektedir. Hindistan’da yapılan bir çalışmada DEHB’li çocukların serum Ferritin değerlerine bakıldığında düşük olduğu gözlenmiştir. Kosta Rika’da 19 yıl takipli bir çalışmada demir seviyelerinin ergenlerde davranış problemleriyle ilişkili olduğu bulunmuştur.

Gıda katkı maddeleri, gıda boyaları, aspartam gibi yapay tatlandırıcılarda DEHP gelişimini olumsuz etkileyen faktörler arasına girmektedir. Yapılan çalışmalarda da bu içeriğe sahip ürün tüketiminden sonra çocukta bulunan hiperaktivitenin arttığını kanıtlamaktadır.

Omega – 3 yağ asitlerinin, nörogelişimsel bozukluklarla da bir ilişkisi bulunmaktadır. DEHP’li çocuklarda Omega-3 yağ asitlerinin alımlarının nasıl olduğuna bakıldığında düşük seviyelerde Omega-3 alımı olduğu gözlemlenmiştir ve Omega-3 alımının veya takviyelerinin okul çağındaki çocuklarda DEHP semptomlarını azaltabileceği düşünülmektedir.

Yapılan çalışmalarda çocuklar veya ergenler belirli beslenme tarzlarına göre gruplara ayrılmış ve yüksek yağ, rafine şeker tüketiminin artması, lif tüketiminin, Omega -3 alımının azalmasıyla psikolojik belirtilerin daha da arttığı gözlenmiştir.

Çalışmalarda kanıtlanmış bu beslenme düzeni DEHB’li çocuklarda kesin kullanılmalıdır diye bir durum söz konusu değildir ancak DEHB’li çocuklar veya ergenler için bu önerilerde akıllarda bir köşe de bulunmalı diye düşünmekteyim. Peki bu öneriler neler ?

1. Beslenmeden gıda koruyucu maddelerin,  katkı maddelerinin ve renklendiricilerin çıkarılması ile davranışsal problemlerde azalmalar görüldüğü görülmüş bu nedenle ilk olarak paketli ürün tüketimlerini gözden geçirin.
2. Kafein içeren besinler, çikolata, şeker tüketimi ile insülin salınımı ve adrenalin salınımı artacağından bu besinlerin sınırlandırılması iyi olacaktır.
3. Çinko ve demir eksiklikleri bu çocuklarda görülebildiğinden çinko, demir kaynakları beslenmeye eklenmelidir.
4. Omega-3’ün DEHB olmaksızın da bilişsel gelişime etki ettiği bilindiğinden Omega -3 kaynaklarından faydalanılması sağlanmalıdır. Haftada 2 gün balık tüketimi özellikle yağlı balık tüketimi bu noktada önem arz etmektedir.
5. Sağlıklı bir beslenme modelini belki de artık hayata geçirmenin zamanı gelmiştir.
6. Bazı DEHB’li çocuklar fenolik bileşikler ve salisatlara karşı duyarlı olabilecekleri için salisat içeriği düşük olan besinler tercih edilebilir.

• Salisat oranı düşük besinler : Patates, marul, bezelye, nohut, lahana
• Salisat oranı yüksek besinler : Muz, papaya, kabuksuz şeftali, kuru üzüm, kuru erik, yaban mersini, böğürtlen, üzüm, ananas, erik, portakal, çilek, mandalina, kiraz, kızılcık, brokoli, salatalık, bamya, turp, kabak, baharatlar.

Sağlıcakla kalın.

Diyetisyen Senem ÇELİK